همه ما با زرشک آشنایی داریم. همان میوه کوچک ترش و خوشمزه‌ای که سر سفره‌هایمان زیاد دیده‌ایم. از زرشک‌پلو که یکی از غذاهای پرطرفدار است تا مربای زرشک و آب زرشک که خیلی‌ها با شنیدن اسمش دلشان آب می‌افتد. اما این خوراکی خوشمزه چه خواصی در زمینه پیشگیری و درمان انواع بیماری‌ها و ارتقا و بهبود سلامت جسم و جان ما دارد؟
زرشک درختچه‌ای تیغدار است به رنگ‌های مختلف که از گل‌ها و میوه‌هایش گرفته تا پوست و برگ و ریشه‌اش همه، خواص درمانی دارند. استان خراسان ایران حدود ۹۵ درصد کل زرشک دنیا را تولید و تامین می‌کند.
اما خواص زرشک چیست؟
• زرشک سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و برای درمان انوع عفونتمفید است.
• فشار خون، قند خون و چربی خون را درمان می‌کند.
• بر عملکرد دستگاه گوارش بدن اثر مثبت دارد.
• لاغرکننده است.
• کبد و کلیه‌ها را پاکسازی می‌کند.
• با داشتن انواع ویتامین‌ها از بروز انواع بیماری از جمله سرماخوردگی جلوگیری می‌کند.
• با خاصیت قابض بودنش در درمان انواع اسهال نقش بسزایی دارد.
• برای درمان سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا مفید است.
• پوستتان را شفاف و زیباتر می‌کند و دشمن جوش صورت و بدن است.
• بهترین درمان بیماری‌های دهان از جمله آفت و برفک دهان است.
• بواسیر خونی را درمان می‌کند.
• در تابستان‌ها برای رفع عطش کارساز است
• و با وجود انواع ویتامین‌ها می‌تواند به ایجاد شادابی و نشاط در افراد افسرده کمک کند.
اما این تنها خواص میوه زرشک است.
ازبرگ زرشک هم برای درمان آب آوردگی بدن، اسهال‌های مزمن و گلو درد استفاده می‌کنند. برای استحکام بخشیدن به دندان‌ها و لثه باید برگ درخت زرشک را جوید. در ضمن برگ زرشک همانند میوه‌اش دارای مقادیر زیاد ویتامین c است که به درمان انواع بیماری‌ها کمک می‌کند.
اما برعکس میوه زرشک که طبیعت سرد و خشک دارد پوست ریشه این درختچه، طبع گرم و خشک دارد. برای درمان اعتیاد اثربخش است. دم کرده ریشه این گیاه ضد تب، ضد عفونی کننده و ضد یبوست است. برای شستشوی چشم نیز می توان از جوشانده پوست ریشه و ساقه زرشک استفاده کرد. برای درمان نقرس روماتیسم و واریس مفید است. در درمان زردی و یرقان نیز کاربرد دارد.
آب زرشک از زرشک سیاه که کمی بزرگ‌تر و پررنگ‌تر از زرشک پلویی و دانه‌دار است تهیه می‌شود. زرشک سیاه را با نام‌های زرشک آبی یا زرشک آبگیری نیز می‌شناسند. زرشک سیاه خواصی مشابه سایر انواع زرشک دارد.
برای تهیه آب زرشک: می‌توانید ۲۵۰ گرم زرشک سیاه خوب تمیز و شسته شده را در ظرفی غیر فلزی بریزید و بگذارید ۲۴ ساعت با ۶ تا ۸ لیوان آب خیس بخورد، بعد بریزید توی مخلوط‌کن و کاملا میکس کنید. پس از صاف کردن مخلوط به دست آمده آن را درون یخچال بگذارید و هر زمان که خواستید کمی میل کنید. برای مصرف آب زرشک شب‌ها قبل از خواب و صبح‌ها قبل از طلوع خورشید را زمان بهتری می‌دانند.
برای تهیه افشره زرشک که اشتها آور است و برای کبد گرم و تقویت معده مفید است:
باید۹۰ گرم زرشک را در ۳۰۰ گرم آب خیس کنید و بعد صاف کنید و ۷۰ گرم قند به آن اضافه کنید. آن را با یخ خنک کنید و نوش جان.
برای درست کردن خمیر زرشک که خواصی مشابه افشره‌اش را دارد:
۳ کیلو زرشک تمیز را ۲۴ ساعت در آب خیس می‌کنیم و بعد له می‌کنیم و خوب صافش می‌کنیم. بعد با سه کیلو قند مخلوط می‌کنیم تا قوام بیاید و خمیری شکل شود. بعد ۹ گرم از هر کدام از این گیاهان را میکوبیم و الک می‌کنیم و اضافه اش می‌کنیم : مصطکی، تخم کاسنی انیسون، سنبل الطیب، هل سفید و هل سبز.باید خمیر زرشک را در ظرف چینی یا شیشه ای نگه داریم. هر بار فقط باید ۱۴ گرم نوش جان کنید.
علاوه بر این می‌توانید انواع شربت زرشک و مربای زرشک را نیز تهیه و میل کنید.
توجه:اما در مصرف زرشک زیاده‌روی نکنید. خوردن زرشک به میزان زیاد می‌تواند باعث ایجاد مسمویت شود. نشانه‌های مسمومیت ناشی از مصرف زیاد زرشک عبارتند از گیجی، خون دماغ، اسهال و تحریک کلیوی. خوردن زرشک برای کسانی که سرفه می‌کنند توصیه نمی شود. زنان باردار باید از مصرف زیاد زرشک پرهیز کنند. خوردن زیاد زرشک باعث نفخ می‌شود و اگر در خوردن زرشک به میزان بسیار زیاد مداومت شود باعث نارسایی‌های کبدی و کلیوی خواهد شد.